Energieprestatie BENG: De Eisen Voor Bijna Energieneutrale Gebouwen
Geschreven op 7-8-2018 - Erik van Erne. Geplaatst in Bouwen-Klussen
Voor alle nieuwbouw, zowel woningbouw als utiliteitsbouw, geldt dat de vergunningaanvragen vanaf 1 januari 2020 moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). BENG vloeit voort uit het Energieakkoord voor duurzame groei en uit de Europese richtlijn EPBD.
Voor overheidsgebouwen ligt de deadline nog een jaar eerder. Voor nieuwe overheidsgebouwen geldt dat aanvragen van de omgevingsvergunning vanaf 1 januari 2019 moeten voldoen aan de BENG-eisen.
In Nederland leggen we de energieprestatie voor bijna energieneutrale gebouwen vast aan de hand van drie eisen: de BENG-indicatoren. Deze voorgenomen BENG-eisen gelden alleen voor nieuwbouw. Het beleid voor zeer energiezuinige bestaande gebouwen is nog in ontwikkeling.
Vanaf 2020 wordt de energieprestatie van gebouwen op de volgende drie criteria beoordeeld: energiebehoefte, primair fossiel energieverbruik en aandeel hernieuwbare energie. De definitie en hoogte van BENG-indicatoren kan nog veranderen. Daarnaast verschilt de hoogte van de eisen per gebouwfunctie.
De eerste eis, ofwel BENG 1, gaat om de energiebehoefte van het gebouw. Hoeveel energie is er nodig voor verwarming en koeling? Dit is ook de eerste stap in de trias energetica: verminder eerst het energieverbruik voordat je begint met opwekking. Isolatie, gebruik van triple glas en een goede luchtdichtheid zijn oplossingen die de energiebehoefte van een gebouw verlagen. Compenseren door bijvoorbeeld plaatsing van extra zonnepanelen is niet meer mogelijk: aan iedere BENG-eis moet afzonderlijk worden voldaan.
De tweede eis, ofwel BENG 2, gaat om de optelsom van het primair energiegebruik voor verwarming, koeling, warmtapwater, ventilatoren, verlichting en bevochtiging. Energie die opgewekt wordt met hernieuwbare energiebronnen wordt van dit getal afgetrokken. Bij de BENG 1-eis ging het vooral om bouwtechnische aanpassingen, terwijl bij BENG 2 de nadruk ligt op bouwkundige en installatietechnische uitgangspunten van een gebouw. Daar liggen ook de oplossingen zoals vraag-gestuurde klimatisering op basis van bezetting, efficiënte en energiezuinige installaties voor verwarming, koeling, ventilatie en warmwater en nuttig gebruik van restwarmte.
De derde eis, ofwel BENG 3, is het percentage hernieuwbare energie van het totale energieverbruik. Het totale energieverbruik is een optelsom van de energie die men uit het energienet haalt plus de (hernieuwbare) energie die men zelf opwekt. In de eisen zal rekening gehouden worden met de uitdagingen voor hoogbouw. Vanwege het kleine dakoppervlak is lokale opwekking van hernieuwbare energie lastig voor dit soort gebouwen.
Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) tellen alle vormen van erkende hernieuwbare energie mee om aan de BENG-eisen te voldoen, zoals: warmtepompen (WP), warmte-koude opslag (WKO), pellet-kachels, biomassaketels en niet uitputtende zonneboilers.
In 2018 wordt getoetst of de eisen op een kosten optimaal niveau liggen. De verwachting is dat de eisen voor het grootste deel van de gebouwen goed financieel haalbaar zijn in 2020. Gestapelde bouw hoger dan vijf verdiepingen, studio’s en winkels krijgen hierbij speciale aandacht.
De Rijksdienst Voor Ondernemend Nederland (RVO) liet onderzoek doen naar innovatieve opties en concepten voor bijna energieneutrale gebouwen. De bouwsector wilde graag over extra technieken beschikken om de BENG-eisen te kunnen halen. Vooral voor gebouwen hoger dan vijf verdiepingen, ziekenhuizen en meerlaagse complexen met relatief kleine woningen (studio’s) zijn extra mogelijkheden wenselijk. De belangrijkste uitkomsten van het onderzoek zijn:
BENG-eisen behalen kan met innovatieve technieken: Viervoudige beglazing, warmtepompen met een zeer hoog rendement en integratie van PV-panelen (BIPV) zijn kansrijke technieken voor alle onderzochte gebouwtypen; LED-verlichting verlaagt de energiebehoefte bij utiliteitsgebouwen aanzienlijk; Boosterwarmtepompen zorgen voor een betere energieprestatie bij woongebouwen; Voor ziekenhuizen is het moeilijker om aan de BENG-eisen te voldoen; aanvullend onderzoek is nodig.
Met het programma Zeer Energiezuinige Nieuwbouw (ZEN) stimuleren de partijen van het Lente-akkoord een ‘kanteling in de woningmarkt’. Woningen die (bijna) energieneutraal of energieleverend zijn en onder dit programma vallen, moeten minimaal voldoen aan de voorgenomen BENG-eisen.
Het ZEN-programma vermeldt: “Tevredenheid van bewoners staat voorop, met onder meer wooncomfort en gezondheid als belangrijke aandachtspunten. Energie is niet langer een kostenpost, maar als ‘unique selling point’ biedt de woning de bewoner zeer lage, stabiele energiekosten, tot vrijwel nul.”
Zie ook: Het Energieakkoord Voor Duurzame Groei: Slechts 14% Duurzame Energie in 2020 en 16% in 2023
