De IUCN Rode Lijst: Heel veel Slecht Nieuws En Een Beetje Goed Nieuws
Geschreven op 28-10-2010 - Erik van Erne. Geplaatst in Natuur
Update 10 december 2021: Op de Rode Lijst van planten en dieren die met uitsterven worden bedreigd staan voor het eerst meer dan 40.000 soorten.
Natuurorganisatie IUCN, die de internationale lijst bijhoudt, heeft er na onderzoek alleen al zo’n duizend soorten libellen en waterjuffers aan toegevoegd.
Dat het juist met deze soorten slecht gaat, is volgens de organisatie veelzeggend. IUCN wijst de vernietiging van zogeheten wetlands, zoals moerassen, aan als voornaamste oorzaak. De leefgebieden van de insecten moeten in toenemende mate plaatsmaken voor landbouw en verstedelijking.
“Het wereldwijde verlies aan libellen bevestigt de noodzaak om wetlands en de biodiversiteit die zij herbergen te beschermen. Wereldwijd verdwijnen deze ecosystemen drie keer sneller dan bossen”, zegt IUCN-directeur Bruno Oberle.
Libellen hebben volgens IUCN daarnaast ook last van pesticiden, andere verontreinigende stoffen en klimaatverandering. Op de Rode Lijst, die internationaal veel wordt gebruikt bij het opstellen van natuurbeleid, staan nu 40.084 soorten aangemerkt als bedreigd.
De mate waarin voor het voortbestaan van deze soorten moet worden gevreesd, verschilt. Volgens IUCN zijn er 8.722 “kritiek bedreigd”. Nog eens 15.403 soorten gelden als “bedreigd”, 15.959 als “kwetsbaar”. Daarbovenop komen 79 soorten die al in het wild zijn uitgestorven.
20 november 2015: Wereldwijd worden er 23.250 soorten met uitsterven bedreigd, zo blijkt uit de nieuwe Rode Lijst van bedreigde soorten die IUCN (International Union for Conservation of Nature) gisteren bekend heeft gemaakt. Dit zijn er 466 meer dan bij de laatste taxatie afgelopen zomer.
In totaal bracht IUCN de status van 79.837 plant- en diersoorten in kaart. Hiervan zijn er 834 uitgestorven en komen er 69 niet meer in het wild voor. De meeste soorten lopen gevaar door verlies aan leefgebied, zoals de kap van regenwoud, overexploitatie (overbevissing en te intensieve jacht) en vervuiling.
Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol. Zo verwacht de IUCN-expertcommissie voor ijsberen op basis van een nieuwe evaluatie dat in de komende 35 tot 40 jaar meer dan dertig procent van de ijsberen zal verdwijnen. Smelten van zee-ijs als gevolg van opwarming is hiervan verreweg de belangrijkste oorzaak.
Voor de nieuwe editie van de IUCN Red List werden niet alleen plant- en diersoorten, maar ook 29 schimmelsoorten onderzocht. Ook die worden bedreigd door veranderingen in hun leefgebied en het klimaat. De paddenstoel Leptonia carnea lijdt bijvoorbeeld onder de toenemende droogte en afnemende mist in zijn habitat, de Californische kustbossen. Ook de kap van de mammoetbomen (sequoia’s) die hier groeien zijn van invloed op de paddenstoel.
Schimmels spelen een belangrijke rol binnen het ecosysteem. Ze zijn een bron van voedsel voor veel dieren. Ook voor onze eigen voedselproductie worden schimmels gebruikt, bijvoorbeeld voor het maken van brood, bier, wijn en kaas. Schimmels bevatten bovendien grondstoffen voor medicijnen. Veel antibiotica – waaronder peniciline – en cholesterolverlagende medicijnen zijn gebaseerd op schimmels.
De Zuid-Afrikaanse geometrische landschildpad, die zijn naam dankt aan de bijzondere tekening op zijn schild, heeft de status ‘ernstig bedreigd’ gekregen. Naar schatting zijn er nog 700 tot 800 over. Meer dan 90 procent van zijn leefgebied is veranderd in landbouw. De schildpadden lopen eveneens gevaar door bosbranden.
Van 24 soorten vrezen de onderzoekers dat zij mogelijk zijn uitgestorven. Zo is de zeer zeldzame Haha plant, die alleen voorkomt op het Hawaiiaanse eiland Kauai, sinds 1998 niet meer officieel waargenomen. De plant wordt verdrongen door varkens en uitheemse plantsoorten. Ook van een kikkersoort (Telmatobius pefauri) die in Peru en Chili voorkomt is het aannemelijk dat hij is uitgestorven. De soort leeft in rivieren, maar die drogen op doordat het water wordt gebruikt voor de landbouw.
Met de Hamilton’s kikker (Leiopelma hamiltoni) gaat het juist beter. Deze soort kwam alleen voor op Stephens Eiland in Nieuw-Zeeland, maar nadat een populatie werd uitgezet op een tweede eiland is zijn aantal toegenomen van minder dan 300 naar 800. Bron: IUCN Zie ook: Brochure Rode Lijst van bedreigde soorten (PDF)
Door toedoen van de mens sterven planten en dieren op dit moment minstens honderd keer sneller uit. Om natuur te kunnen beschermen, moeten we weten hoe het met planten en dieren gaat. De mondiale standaard hiervoor is de IUCN Rode Lijst van bedreigde soorten. Deze lijst toont welke planten en dieren met uitsterven worden bedreigd en geeft informatie over hun verspreiding, leefgebied en de bedreigingen.
De Rode Lijst wordt samengesteld door duizenden wetenschappers uit de hele wereld met hulp van talloze natuurorganisaties. De lijst is het uitgangspunt bij het vaststellen van prioriteiten voor natuurbescherming en vormt een wetenschappelijke basis voor internationale natuurverdragen, zoals het CITES-verdrag over de internationale handel in bedreigde soorten.
Een op de vier zoogdieren, een op de acht vogelsoorten en een op de drie amfibieën wordt met uitsterven bedreigd. Dankzij bescherming gaat het met sommige soorten steeds beter. Zo heeft de zuidelijke witte neushoorn, waarvan er rond 1900 nog slechts honderd over waren, zich volgens de Rode Lijst hersteld tot ongeveer twintigduizend exemplaren.
28 oktober 2010: IUCN, de International Union for the Conservation of Nature, heeft de barometer van de mondiale biodiversiteit bekendgemaakt. De hoofdconclusie van de Rode Lijst 2010 is duidelijk: het gaat nog steeds niet goed met de biodiversiteit.
Maar liefs: 22.634 plant- en diersoorten worden bedreigd en 854 soorten zijn uitgestorven of bestaan alleen nog in gevangenschap. Er zijn 55.926 soorten (8.249 meer dan in 2009) geëvalueerd.
IUCN, de mondiale unie van natuurbeschermers, wetenschappers en overheden, publiceert de Rode Lijst elk jaar. Duizenden wetenschappers over de hele wereld hebben aan de Rode Lijst meegewerkt. Het rapport is het meest uitgebreide onderzoek naar de status van gewervelden (vissen, amfibieën, reptielen, vogels, zoogdieren) wereldwijd en bevestigt een uitstervingscrisis: een vijfde van alle soorten wordt bedreigd. De resultaten tonen aan dat jaarlijks voor gemiddeld 50 soorten zoogdieren, vogels en amfibieën de kans op uitsterven toeneemt. Dit komt voornamelijk door de uitbreiding van landbouw, houtkap, over-exploitatie en invasieve soorten.
“De ruggegraat van de natuur wordt afgebroken”, zegt de beroemde Amerikaanse ecologist en schrijver Professor Edward O. Wilson, van de Harvard University. “Een kleine stap omhoog de Rode Lijst op is een grote stap richting uitsterving”. De meest dramatische verliezen hebben plaats gevonden in Zuidoost Azië. Dit is grotendeels het gevolg van het planten van exportgewassen zoals palmolie, handel in hardhout, het omzetten van natuur in rijstvelden en niet-duurzame jacht. Gedeeltes van Centraal-Amerika, de tropische Andes van Zuid-Amerika en zelfs Australië hebben ook te maken met verliezen. Dit is voornamelijk het gevolg van de impact van de dodelijke Chytrid schimmel op amfibieën.
Terwijl het onderzoek een toename van verlies aan biodiversiteit bevestigt, is het het eerste dat duidelijk bewijs heeft dat natuurbescherming wereldwijd een positief effect heeft. Resultaten tonen aan biodiversiteit er 20% slechter voor zou staan zonder natuurbescherming.
Dan even het goede nieuws. De studie toont aan dat 64 soorten zoogdieren, vogels en amfibieën een verbeterde status hebben als gevolg van natuurbescherming. Hieronder bevinden zich drie soorten die uitgestorven waren in het wild en gereïntroduceerd zijn in het wild: De Californische condor (Gymnogyps californianus) en de zwartvoetbunzing (Mustela nigripes) in Amerika en het przewalskipaard (Equus ferus) in Mongolië. Bron: IUCN
United Nations Convention on Biological Diversity: Nagoya Biodiversity Conference COP10 - 2010: UN International Year of Biodiversity - Biodiversity We are all in This Together - EEA Signals 2010: Biodiversity, Climate Change and You - Back Biodiversity 100: Save our Wildlife - EEA Signals 2010: Biodiversity, Climate Change and You - Back Biodiversity 100: Save our Wildlife - The Rio Conventions’ Ecosystems and Climate Change Pavilion debuts the COP10 Aichi Nagoya Biodiversity Summit - The Aichi Nagoya Summit on Biodiversity: a new Biodiversity Strategy for the twenty-first century - TEEB Report puts economic value of nature on the global political radar - Interactive ProtectedPlanet Uses ‘Citizen Science’ to Discover 150,000 Spectacular Nature Sites - Spain-UNEP Partnership for Protected Areas in support of LifeWeb -WWF’s 2010 Living Planet Report: Not Another Nature Film - Gisele Bündchen: International Year of Biodiversity - IUCN Red List: Nature’s Backbone at Risk
Erik van Erne zegt:
28 oktober 2010 om 18:21 | Permalink
SOS-noodoproep aan bedrijfsleven voor bedreigde soorten
De Global Environment Facility, de Wereldbank en IUCN hebben vandaag, tijdens de CBD in Japan de oprichting van het Save Our Species (SOS) initiatief bekend gemaakt. Ze roepen het bedrijfsleven op om te helpen SOS uit te breiden tot het grootste wereldwijde beschermingsfonds voor soorten en hebben zelf een toezegging gedaan voor meer dan 10 miljoen Amerikaanse dollars aan financiering.
Het initiatief is een antwoord op de duizenden dieren en planten die wereldwijd met uitsterven bedreigd worden. Soorten verdwijnen op dit moment met een snelheid die meer dan 1000 keer hoger ligt dan normaal. Gezonde biodiversiteit is essentieel voor menselijk welzijn, duurzame ontwikkeling en armoedebestrijding. Echter, ter illustratie, één op vier zoogdieren, één op de 8 vogels, één op de drie amfibieën en één op de drie koralen, die onderzocht zijn voor de IUCN Rode Lijst van Bedreigde Soorten, worden bedreigd met uitsterven.
Unieke mogelijkheid voor bedrijven
SOS biedt financiering voor natuurbescherming in het veld, en richt zich op specifieke bedreigde soorten en hun habitats. Het initiatief brengt wat tot nu toe ontbrak: coördinatie tussen de verschillende hoofdrolspelers. Het geeft bedrijven ook een unieke mogelijkheid om direct bij te dragen aan het redden van de natuur op onze planeet. Ook helpt het bedrijven bij het behalen bij hun duurzaamheiddoelstellingen. Bron: IUCN