Aardwarmte in Nederland: Het Geothermisch Informatiesysteem ThermoGIS by TNO
Geschreven op 12-5-2010 - Erik van Erne. Geplaatst in Energie en Besparing
Aardwarmte is een vorm van duurzame energie, die in Nederland goed kan worden geproduceerd door warm water van 45-120°C op te pompen uit watervoerende aardlagen op 1,5 tot 4 km diepte.
Om de zoektocht naar locaties voor aardwarmte te versnellen, heeft TNO een gratis geothermisch informatiesysteem ontwikkeld: ThermoGIS.
Met dit systeem is het voor overheid en bedrijfsleven mogelijk om een koppeling te maken tussen vraag en aanbod van deze vorm van duurzame energie. Op meer dan vijftig plaatsen in Nederland wordt nu de mogelijkheid van aardwarmtewinning onderzocht en op enkele plaatsen worden al winninginstallaties geboord.
ThermoGIS is gebaseerd op de resultaten van meer dan 30 jaar TNO-onderzoek naar de diepe Nederlandse ondergrond. Door gedetailleerde analyses van potentiële aardlagen en 150.000 gesteentemonsters, beschikt het nieuwe systeem over een schat aan informatie op het gebied van aardwarmte in Nederland.
ThermoGIS bevat kaarten met informatie van een groot aantal watervoerende pakketten, zoals de dikte, diepte, temperatuur en de verwachte doorlatendheid. Het nieuwe systeem bevat ook kaarten van ondergrondse onzekerheid en het effect hiervan op winbare warmte. Deze kaarten worden gebruikt om locatiespecifiek een eerste indicatie te krijgen van het verwachte vermogen en kosten voor energiewinning.
TNO koppelt het systeem aan het Data- en Informatiesysteem van de Nederlandse Ondergrond (DINO). Bron: Envirodesk
Aardwarmte Den Haag: Duurzame Warmte voor Den Haag Zuidwest – Escamp Festival 2009: Gratis Energie Kwartetspel Aardwarmte Den Haag – Aardwarmte in de Tuinbouwkas: Koekoekspolder IJsselmuiden by Greenhouse Geo Power – Grootste Geothermiecentrale in de Benelux van Energie Combinatie Wieringermeer (ECW)
Erik van Erne zegt:
27 december 2020 om 17:21 | Permalink
Geothermie Als Duurzame Warmtebron: Duurzaamheid van geothermie in warmtenetten
In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de totale CO2-emissie van warmtenetten in 2030 gemiddeld 18,9 kilo CO2 per gigajoule (kg/GJ) mag zijn. Dat is zeventig procent minder dan cv-ketels nu doen (63,5 kg per GJ). In het voorstel voor de nieuwe Warmtewet ligt de norm voor 2030 op 25 kilo CO2 per gigajoule per warmtenet.
In de whitepaper berekent TNO hoe hoog de CO2-emissie van een geothermiebron en een warmtenet is. Er blijken vier bronnen van CO2 te zijn. De geothermiebron zelf (bijvangst van methaan), de pompen die het warme water omhoog brengen, de bijstook van aardgas op piekmomenten en de compensatie van warmteverliezen in het warmtenet.
Bij de winning van geothermie komt methaan vrij, de zogeheten ‘bijvangst’. Dit wordt verbrand en zorgt voor 2,2 tot 7,4 kilo CO2 per geproduceerde gigajoule warmte (afhankelijk van de aardlaag/reservoir waaruit de geothermie wordt geproduceerd). Ook de pompen die het warme water omhoog brengen stoten CO2 uit. Dat brengt de totale emissie voor de geothermie bron op 4,3 tot 8,6 kg per GJ. Circa 90 procent minder dan de uitstoot van een cv-ketel.
Naast de uitstoot bij de geothermiebron komt er bij een warmtenet met geothermie ook CO2 vrij uit andere bronnen. Bij pieken in de warmtevraag is bijstook met aardgas vooralsnog onontkoombaar. Daarbij komen nog warmteverliezen in het warmtenet die ervoor zorgen dat er meer warmte moet worden onttrokken uit de bron. Dit veroorzaakt op zich geen CO2-uitstoot, maar laat wel de totale emissie van het systeem toenemen.
Maurice Hanegraaf, onderzoeker geothermie bij TNO: “Geothermie is nu al één van de schoonste warmtebronnen voor warmtenetten. Ons onderzoek wijst uit dat met een aantal maatregelen de CO2-uitstoot verder te verlagen is en een CO2-neutraal collectief warmtesysteem mogelijk is.”
TNO doet verschillende aanbevelingen om de geothermiebron en warmtenetten te optimaliseren. Zo kan worden voldaan aan de eisen van Klimaatakkoord en Warmtewet, die op 1 januari 2022 moet ingaan. De belangrijkste opties met betrekking tot de bron zijn het beperken van de bijvangst door bijvoorbeeld her-injectie, opwaarderen tot aardgaskwaliteit of het afvangen van de CO2. In het warmtenet is verduurzaming mogelijk door bijstook met groene alternatieven (zoals waterstof, biomassa of groen gas). Ook specifieke maatregelen om warmteverliezen in het net te minimaliseren helpen hierbij. Frank Schoof, voorzitter van Stichting Platform Geothermie: “Dit rapport laat zien dat warmtenetten met geothermie, met een duurzame aanvulling voor de piekvraag, een warmtenet oplevert dat voldoet aan alle duurzaamheidsnormen. Het onderzoek geeft eindelijk duidelijkheid over het feit dat geothermie een onmisbare component is voor een duurzaam warmtenet.”