Dwarsliggers Van Hergebruikt Plastic En Zwavelbeton Meest Duurzaam by RIVM
Geschreven op 8-9-2020 - Erik van Erne. Geplaatst in Duurzaam
Uit nieuw onderzoek van het RIVM blijkt dat dwarsliggers van hergebruikt plastic en zwavelbeton het meest duurzaam zijn. Zes verschillende materialen werden onderzocht op duurzaamheid en veiligheid voor het milieu.
Het onderzoek werd uitgevoerd in opdracht van Prorail. De spoorbeheerder is op zoek naar duurzamere alternatieven voor de huidige betonnen dwarsliggers, waarvan de CO2-uitstoot bij productie relatief hoog is.
ProRail gebruikt elk jaar circa 200.000 dwarsliggers. Het momenteel gebruikte beton heeft een relatief hoge CO2- uitstoot, en op de circa zevenduizend kilometer Nederlands spoor valt dus aardig wat CO2-uitstoot te besparen.
De materialen die in het onderzoek van het RIVM meegenomen werden zijn: met koper behandeld hout, onbehandeld hout, gerecycled plastic, plastic dat met staal is versterkt, plastic dat met glasvezel is versterkt (composiet) en beton op basis van zwavel (in plaats van cement). Ten eerste werd er gekeken naar de duurzaamheid, zoals de hoeveelheid uitstoot van broeikasgassen bij de productie. Daarnaast werd de hoeveelheid landgebruik onderzocht. Bij houten dwarsliggers is de CO2-uitstoot lager, maar is er meer land nodig voor de productie.
Ten tweede werd de veiligheid onderzocht, door te kijken in hoeverre er verontreinigende stoffen vrijkomen gedurende de levensduur van de dwarsliggers. Verontreinigende stoffen uit de dwarsliggers kunnen namelijk in de bodem en het grondwater terecht komen. Uit het RIVM-rapport blijkt dat er van zwavelbeton geen data beschikbaar is over het vrijkomen van schadelijke stoffen. Er zouden mogelijk zwavel of metalen kunnen lekken, maar dit zou wel binnen de huidige criteria van stenen bouwmaterialen vallen. Bij gerecycled plastic kunnen er mogelijk microplastics vrijkomen, maar over de impact hiervan op het milieu is nog weinig bekend.
Naast de duurzaamheid van de productie zijn ook de totale levenscyclus van de materialen en de mogelijkheid tot hergebruik onderzocht. Gerecycled plastic heeft de hoogste mate van circulariteit van de onderzochte materialen. De keerzijde is dat het onzeker is of er genoeg gerecycled PE plastic dat gebruikt wordt, beschikbaar is. De benodigde hoeveelheid materiaal voor het vervangen van 200.000 dwarsliggers per jaar is groter dan de hoeveelheid plastic die er op dit moment jaarlijks in Nederland wordt gerecycled.
Naast gerecycled plastic kunnen ook zwavelbeton en glasvezelcomposiet na een levensduur van 50 jaar opnieuw worden gerecycled tot nieuwe dwarsliggers, en zijn dus de meest toekomstbestendige materialen.
De huidige betonnen dwarsliggers waren de vervanger van de daarvoor gebruikte houten dwarsliggers. Deze werden behandeld met zogeheten creosoten, welke Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) bevatten. Hierdoor wordt verwering tegengegaan, maar kunnen er schadelijke stoffen vrijkomen. De betonnen vervanger heeft een hogere CO2-uitstoot tijdens de productie, waardoor Prorail nu kijkt naar een duurzamere opvolger.
Prorail deed vorig jaar al een proef met verschillende dwarsliggers, waaronder ook een van zwavelbeton en een van gerecycled plastic. Op sommige plaatsen in het Nederlandse spoor worden ook al dwarsliggers van kunststof toegepast. Hiermee worden de alternatieve dwarsliggers dus al getest op prestaties op het Nederlands spoor. In het Beheerplan ProRail voor 2020-2021 is naast het verduurzamen van dwarsliggers ook verder hergebruik en recycling van ballast, spoorstaven, en wissels de komend jaren een speerpunt.
