Anders Bekeken

De Landelijke Opschoondag 2019: Maas Schoon? Doen Gewoon!

Update 12 december 2019: Bijna vijfhonderd stuks afval - vooral plastic - op honderd meter rivieroever.

Dat is de gemiddelde opbrengst van twee jaar monitoringsonderzoek bij de Maas en Waal in het kader van het project Schone Rivieren. Het onderzoek wordt volgend jaar uitgebreid naar andere rivieren.

Welgeteld 152.800 stuks afval zijn er in 2018 en 2019 op 211 locaties langs de Maas en Waal geturfd. Dit komt neer op gemiddeld 496 per honderd meter oever. Daarbij staat plastic met stip op één: 81 procent van het gevonden materiaal is gemaakt van dit materiaal.

“Het is schokkend om te zien hoeveel afval op de rivieroevers ligt”, vindt Marijke Boonstra. “We hadden natuurlijk al een vermoeden, maar hebben nu een beter beeld.” Zij is projectleider Schone Zee bij Stichting Noordzee en een van de auteurs van de publicatie Wat spoelt er aan op rivieroevers? (PDF). Hierin worden de resultaten van twee jaar monitoring beschreven.

Het grootschalige onderzoek naar rivierafval is een onderdeel van het in 2017 gestarte project Schone Rivieren, waarin IVN Natuureducatie, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee samenwerken. Dit initiatief heeft als doel plasticvrije rivieren in 2030. Vierhonderd burgers struinden dit jaar de oevers van de twee rivieren af. “Zo’n groot aantal vrijwilligers voor zulk onderzoek is uniek in de wereld.”

De vervuiling is het ergst bij de Maas. Op de kanten van deze rivier wordt door de bank genomen 630 stuks afval per honderd meter aangetroffen. Het aantal langs de Waal is gemiddeld 232. Op negentien locaties zijn meer dan twaalfhonderd stuks afval op een deel van honderd meter gevonden, vertelt Boonstra. “Zij liggen allemaal langs de Maas, vooral in Zuid-Limburg. Dat heeft te maken met de instroom van afval vanuit België en Frankrijk na hoog water.”

Het is geen verrassing dat het bij verreweg het grootste deel van het rivierafval gaat om plastic en piepschuim. Een kwart van het afval bestaat uit wegwerpplastic zoals verpakkingen van drank en voedsel en lollystokjes. Boonstra vindt het opmerkelijk dat er ook veel blikjes zijn verzameld, evenals nurdles. “Deze plastic korrels zijn de grondstoffen van plastic producten. Wij komen nurdles vooral tegen langs de Rijn en in het zuiden van Limburg. In het laatste geval kunnen we dit afval specifiek koppelen aan plasticproducenten op industrieterrein Chemelot.”

De grootste bronnen van vervuiling zijn recreatie (39 procent) en industrie (33 procent), terwijl riooloverstorten voor 8 procent een bijdrage leveren. Dumpingen hebben een aandeel van 20 procent. Boonstra: “Het is opvallend hoeveel spullen particulieren en bedrijven wegsmijten langs de wat afgelegen rivieroevers. We vinden grote materialen als stapels laminaat en brandblussers. Het dumpgedrag heeft vermoedelijk te maken met de kosten die bepaalde gemeenten rekenen voor de afvoer van grofvuil.”

Bij het onderzoek wordt de internationaal erkende OSPAR Marine Litter Monitoring methode toegepast. Deze door Stichting Noordzee ontwikkelde aanpak is eveneens in gebruik voor strandafval. Volgens Boonstra heeft het werken met de gestandaardiseerde methode een duidelijk voordeel. “Ze kan ook zeer goed worden gebruikt voor beleid om afval aan te pakken. De methode is de basis geweest voor de Europese richtlijn voor wegwerpplastic en vistuig.”

Het onderzoek wordt in 2020 uitgebreid naar andere rivieren, waaronder de IJssel, Lek en Nieuwe Maas. “We willen met nog meer vrijwilligers onderzoek doen om het probleem van rivierafval nog beter in kaart te brengen”, zegt Boonstra. “We leiden de komende jaren honderden extra vrijwilligers op. Het enthousiasme hiervoor is geweldig. Ook organiseren we opruimacties langs de andere rivieren.”

Specifiek beleid voor rivierafval ontbreekt op het moment, merkt Boonstra op. “Dit is nu verweven in de Europese Kaderrichtlijn Mariene Strategie, maar zonder concrete maatregelen. We vinden dat de regels en maatregelen voor rivierafval in de Kaderrichtlijn Water moeten worden opgenomen. Dat is onze belangrijkste oproep voor actie richting de overheid.” Boonstra heeft ook een boodschap aan het bedrijfsleven. “Stop plastic lekkage en zet in op de circulaire economie.”

Zie ook: Convenant Schone Schelde: Schone Rivieren, Schone Zee – Zwerfafval Verminderen

26 augustus 2019: Al meer dan 430 vrijwilligers hebben zich in 2019 ingezet voor schone Maasoevers. De resultaten van hun inzet zijn nu bekend: ze verzamelden meer dan 650 vuilniszakken van 60 liter vol met zwerfafval.

De opruimactie vond plaats in de gemeenten Altena, Boxmeer, Den Bosch, Drimmelen, Oss en Waalwijk, langs zeker 35 tracés langs de Maas en aansluitende wateren. De vrijwilligers kwamen van IVN-afdelingen en waren leden van Natuurmonumenten en andere natuur- en milieugroepen, watersportverenigingen, visverenigingen en roeiverenigingen. Daarnaast hebben geocachers en werknemers en bestuurders van gemeenten, provincie en waterschappen zich ingezet.

Bij de opruimacties werd vooral plastic aangetroffen. Dit jaar werd op diverse plekken ook veel piepschuim gevonden. Verder was er huisraad gedumpt, zoals matrassen en plastic stoelen. Ook vond men een aantal oliefilters, waarschijnlijk afkomstig van de scheepvaart. Op de recreatiestrandjes worden helaas nog steeds veel blikjes, flesjes, bierdoppen en verpakkingsafval achtergelaten.

Steeds meer groepen gaan een aantal keer per jaar een tracé langs de Maas opruimen. In de gemeente Heusden gaat men in september nog aan de slag. De totale inzet voor een Schone Maas zal dit jaar dan ook weer groter zijn dan vorig jaar. De actie Schone Maas wordt mede mogelijk gemaakt met subsidie van de provincie Noord-Brabant.

8 februari 2011: Iedereen die wel eens langs onze prachtige Maas wandelt of fietst komt het tegen: zwerfafval. Van achteloos achtergelaten papiertjes, zakjes en flesjes tot hele stukken landbouwplastic en autobanden. Dat is –zeker in het voorjaar- niet prettig voor alle flora en fauna die de Maas herbergt. Maar ook voor omwonenden en recreanten is het een doorn in het oog.

Hoog tijd om er iets aan te doen! Op 12 maart 2011 organiseert Natuurmonumenten in samenwerking met Rijkswaterstaat de grootse opruimactie Maas Schoon? Doen gewoon! Tussen Waalwijk en Ravenstein wordt langs ruim 75 kilometer van de Maasoever zwerfafval opgeruimd. Maar er is hulp nodig dus worden enthousiaste vrijwilligers, die het leuk vinden om zich samen met familie, vrienden of collega’s een paar uur in te spannen voor een mooiere en vooral schonere Maas opgeroepen om mee te doen. Het intitiatief wordt van harte ondersteund door de Stichting Nederland Schoon, en vormt de officiële aftrap van de Landelijke Opschoondag.

Elk jaar treedt de Maas in het winterseizoen buiten zijn oevers. Dit jaar hebben we al met extreem hoge waterstanden te maken gehad. Het overstromende water zorgt voor een grote aanvoer van zwerfafval. Dit is echter pas zichtbaar als de overstroomde uiterwaarden leeglopen. Het zwerfafval varieert van achtergelaten afvalresten van recreanten tot aan verpakkingsmaterialen en grofvuil. Uiteindelijk heeft de mens dit zwerfafval geproduceerd, gebruikt en soms moedwillig in de rivier gegooid.

Zwerfafval kan gevaarlijk zijn. Zo kunnen mensen zich verwonden aan gebroken glas, splinterend afvalhout of scherpe punten van oud ijzer. Dieren kunnen verstrikt raken in landbouwplastic, touwen of visnetten. Soms ligt er ook zwerfafval dat schadelijk is voor het milieu, zoals olievaten, spuitbussen en houten pallets. Het is belangrijk dat dit zwerfafval niet te lang blijft liggen.

Om deze actie tot een succes te maken, zijn wij op zoek naar vrijwilligers die de Maas een warm hart toedragen. Vele handen maken immers licht werk. Er zijn verschillende deelgebieden vastgesteld die schoongemaakt moeten worden. U doet dit uiteraard niet alleen, per gebied is een groepje vrijwilligers nodig. De actie start om 10.00 uur en is rond 14.00 uur afgelopen. Uiteraard zorgt de organisatie voor versnaperingen. Sluit u bij de actie aan, want waar wordt werken gecombineerd met volop genieten van een prachtig landschap?

De Week van Nederland Schoon 2010 en de Landelijke Opschoondag 2010 - Minister Jacqueline Cramer start de Landelijke Opschoondag 2009 - De Boskalis Beach Cleanup Tour 2018: Jaarlijkse Schoonmaakactie Nederlandse Stranden – De National Geographic Beach Cleanup 2018 in Nederland: #StopMetPlastic – Keep It Clean Day 2018: Vrijdag 21 September 2018 Samen Zwerfafval Opruimen – De Landelijke Opschoondag 2018: Eén Buurt, Eén Missie – World Cleanup Day: Grootste Opruimactie van Nederland by Plastic Soup Foundation en Nudge - De TUI Beach Cleanup Day: Help Mee Om Het Strand Van Scheveningen Schoon Te Maken - Clean Up Rotterdam: Ondernemers Gaan Rotterdam Schoonmaken by R4R

Plaats zelf een reactie: